Onderzoeker

Simon is onderzoeker bij de vakgroep Onderwijskunde van een universiteit. Al een tijd wil hij in zijn onderzoek meer doen met studiedata op een verantwoorde manier. Studiedata zijn al dan niet geaggregeerde data van onderwijsinstellingen over studenten die relevant voor hem kunnen zijn als onderzoeker, zoals gegevens over de vooropleiding van studenten, hun instroom, studieresultaten, doorstroom en uitstroom.

Hij verwacht dat hij zo de kwaliteit van zijn onderzoek kan verbeteren, dat hij meer impact kan hebben met zijn publicaties, en dat hij met zijn collega’s binnen de vakgroep efficiënter zou kunnen werken. Indirect, via de publicaties, kan hij ook een bijdrage leveren aan de kwaliteit van het onderwijs in zijn eigen instelling. Hij kent natuurlijk de discussie over de ethische kant van het gebruik van studiedata en hij is zich zeer bewust van de privacyaspecten van het gebruik van dit soort data. Als geen ander weet hij dat het zijn taak is om resultaten van onderzoek op zodanige manier te publiceren dat het nooit herleidbaar is tot privépersonen.

Lees meer over wat studiedata zijn

rol onderzoeker studiedata

Het vraagstuk

Op dit moment heeft hij het idee dat hij en zijn collega’s nog te weinig onderzoek doen op basis van studiedata. 

Bij het onderzoeken van onderwijsontwikkelingen valt hij vaak terug op kwalitatief onderzoek of enquêtes waarbij studenten zelf aangeven wat hun achtergrond of studiesucces is. Vaak blijkt er geen betrouwbare, meerjarige administratieve data beschikbaar of moet hij veel moeite doen om deze te mogen onderzoeken. Ook blijken de verschillende databronnen die er wel zijn beperkt of moeilijk met elkaar te combineren.

De waardering die hij krijgt voor wat hij met de onderzoeksinstrumentarium die hij heeft kan bereiken is waardevol, maar kunnen de beleidsmedewerkers of bestuurders met wie hij samenwerkt hun verbeteringen in het onderwijs daar wel op baseren? Een ingewikkeld vraagstuk. Te vaak tast hij in het duister, wat lastig is in zijn onderzoek en vakgroep, maar ook in gesprekken met andere onderzoekers of bestuurders. Dit zou toch anders moeten kunnen?

Lees meer over de soorten data analytics die er zijn

De droom

Voor verbetering en verdieping van zijn onderzoek is het zijn ideaal om meerjarige, kwalitatief hoogstaande data te kunnen onderzoeken van betrouwbare bronnen met duidelijke definities en beschrijvingen. Dit onderzoek wil hij niet alleen uit kunnen voeren binnen zijn eigen onderwijsinstelling, maar ook op nationaal niveau.

Het zou geweldig zijn als hij op de grote, nationale onderwijsvraagstukken onderzoek kan doen – zoals de ontwikkeling van instroom, doorstroom, en uitstroom over de jaren heen, de toegankelijkheid van het onderwijs voor studenten met een migratieachtergrond of een functiebeperking, effectiviteit en impact van beleidsmaatregelen zoals het BSA of selectie aan de poort, impact van economische en maatschappelijke ontwikkelingen, en de kansen op de arbeidsmarkt. Maar ook op specifieke onderwerpen voor onderwijsinstellingen – zoals de impact van interventies in het onderwijs of studentbegeleiding op het succes en welbevinden van studenten en de kwaliteit van onderwijs.

Hij heeft behoefte aan onderzoeksdata die actueel, accuraat en toegesneden is op de onderzoeksvraag die hij op dat moment heeft. Waar nodig kan hij inzoomen op de specifieke situatie binnen de onderwijsinstelling, of juist uitzoomen naar regionaal of nationaal niveau. Ideeën voor nieuw onderzoek kan hij dan eenvoudig toetsen om de kwaliteit van zijn onderzoeksvoorstellen en die van zijn vakgroep te verbeteren. Hij vertrouwt erop dat zijn universiteit de privacy van studenten waarborgt en bij het gebruik van studiedata hun succes en welzijn vooropstelt. Daar zal hij zich ook persoonlijk voor inspannen.

Lees meer over het data science wiel

De randvoorwaarden

Maar hoe moet hij daar komen? Hij gaat ervan uit dat de universiteit waar hij werkt, na een zorgvuldig traject en mede dankzij zijn eigen inspanningen, erin zal slagen om de juiste randvoorwaarden te realiseren voor zijn wensen. 

Zijn zorg is wel hoe hij kan voorkomen dat het werken met studiedata onvoldoende rekening houdt met de belangen van zowel studenten als onderzoekers. Ook hoopt hij dat het gebruik van studiedata niet blijft steken bij een tijdelijke pilot en enthousiaste onderzoeksondersteuners, maar in de volle breedte binnen zijn vakgebied zal worden gebruikt. Hij ziet dat er een aantal zaken cruciaal zijn om daar te komen: een heldere kijk op het belang van studiedata voor verbetering van onderzoek naar onderwijs. Duidelijke ethische uitgangspunten die recht doen aan studenten en docenten, en waarmee hij zeker weet dat hij werkt binnen de kaders van de privacywetgeving. Een cultuur waarin bestuurders en beleidsmedewerkers de uitkomsten van onderzoek naar studiedata willen en kunnen gebruiken voor de verbetering van het onderwijs en het succes van studenten.

Ook verwacht hij goede ondersteuning bij het verzamelen, analyseren en interpreteren van studiedata. Hij gaat ervan uit dat er heldere afspraken worden gemaakt over wie er toegang heeft tot de studiedata die voor onderzoek worden gebruikt en wat daarin ieders verantwoordelijkheden zijn. Daarnaast neemt hij aan dat de studiedata zowel voor hemzelf als voor zijn collega’s goed en gebruiksvriendelijk wordt ontsloten; het liefst via een geautomatiseerde leveringen met een goede beschrijving van de brondata, die hij direct kan gebruiken voor zijn onderzoek en publicaties. Als in deze randvoorwaarden een goede balans is, zou het gebruik van studiedata voor hem en zijn collega’s echt ideaal kunnen worden.

Lees meer over het volwassenheidsmodel

Interessant voor jou

Rondetafelgesprek Tweede Kamercommissie: Digitalisering in het hoger onderwijs

In november 2019 vond er een rondetafelgesprek met de Tweede Kamercommissie OCW plaats over Digitalisering in het hoger onderwijs.

Lees verder Lees verder

Podcast ‘De Onderwijsvernieuwers’: in gesprek over studiedata

In de podcast 'De Onderwijsvernieuwers' gaan Bram Enning en Bart Karstens met elkaar in gesprek over studiedata in het hoger onderwijs.

Lees verder Lees verder

Whitepaper realtime studiedata

Onderwijsinstellingen werken met verschillende systemen die studiedata opleveren. Maar om beter te kunnen sturen op de kwaliteit van het onderwijs, de studievoorgang te bewaken en studiesucces te vergroten is er goed inzicht nodig in deze data. Het ontwikkelen van een realtime monitor kan hier een bijdrage aan leveren.

Lees verder Lees verder

Eerste editie Data Science-leergang voor het hoger onderwijs afgerond

Acht teams sloten de eerste editie af van de data science leergang 'Leadership challenge analytics en AI in het hoger onderwijs'.

Lees verder Lees verder

Introductievideo Quickscan Studiedata

Wat is de Quickscan Studiedata en wat kun je ermee? Deze korte video geeft uitleg over het idee achter de quickscan en laat wat beelden zien uit de tool.

Lees verder Lees verder

Doe de Quickscan Studiedata

Op deze pagina vind je een link naar de Quickscan-tool. Ook kun je op deze pagina een formulier invullen om een instellingsdashboard aan te vragen.

Lees verder Lees verder

Leergang privacy en ethiek voor studiedata

Wil je aan de slag met het 'Referentiekader privacy en ethiek voor studiedata' binnen je instelling en kun je daar wat hulp bij gebruiken? Dan is de leergang 'Referentiekader privacy en ethiek voor studiedata' misschien iets voor jou.

Lees verder Lees verder

Introductievideo referentiekader studiedata

In deze video wordt op en luchtige manier toegelicht wat studiedata is, de rol die privacy hierbij speelt, waarom én voor wie het 'Referentiekader privacy en ethiek voor studiedata' belangrijk is, en wat er zoal in staat. 

Lees verder Lees verder

Dilemmaspel Studiedata

Om het gesprek over privacy en ethiek te voeren kunnen instellingen aan de slag met het 'Dilemmaspel studiedata'. Download het dilemmaspel hier!

Lees verder Lees verder

Aan de slag met het Dilemmaspel Studiedata

Onder regie van de Zone Veilig en Betrouwbaar Benutten van Studiedata van het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT is het landelijk Referentiekader privacy en ethiek voor studiedata opgesteld. Het bijbehorende dilemmaspel helpt om het gesprek hierover te starten.

Bron: SURF.

Het doel van het dilemmaspel is om een discussie aan te moedigen over privacy en ethiek in de praktijk van datagedreven werken aan hoger onderwijsinstellingen.

Op basis van fictieve voorbeelden komen aspecten uit het landelijk ‘Referentiekader privacy en ethiek voor studiedata’ aan bod. Deze ‘dilemma’s’ kunnen de deelnemers vanuit verschillende rollen benaderen. Ze kiezen een persona en bedenken vanuit die invalshoek een antwoord.

Met de fysieke kaartenset kan gespeeld worden met vier of meer personen die vanuit verschillende rollen betrokken zijn bij studie

data. De online variant is ook geschikt voor discussies in grotere groepen. Per casus zijn er verschillende dilemma’s. Het besprek

en van een enkele casus (3-4 dilemma’s) duurt 45 tot 60 minuten.

Nodig bijvoorbeeld je college van bestuur, een student, een privacy-jurist, een institutional researcher of analytics-specialist en een beleidsmedewerker uit. Dat helpt om onderwerpen die het referentiekader benoemt, en die nog aandacht nodig hebben binnen je instelling, helder te krijgen. Deze video kan bovendien bijdragen aan een luchtige introductie van het onderwerp.

Download hieronder de online Nederlandse of Engelse versie, en de handleiding van het Dilemmaspel Studiedata. Wil je graag een fysieke kaartenset? Neem dan contact op via studiedata@surf.nl.

Nederlandse versie:

English version:

Nederlandse handleiding:

English user’s guide:

Relevante artikelen

Referentiekader privacy en ethiek voor studiedata

In 2020 is vanuit de zone Studiedata van het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT een Plan van Aanpak opgesteld om te komen tot een eerste landelijk 'Referentiekader verantwoord gebruik studiedata' vanuit het oogpunt van privacy en ethiek. 

Lees verder Lees verder

Aan de slag met het ‘Referentiekader privacy en ethiek’

Onder regie van de Zone Veilig en Betrouwbaar Benutten van Studiedata van het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT is het landelijk ‘Referentiekader privacy en ethiek voor studiedata’ opgesteld. Download het referentiekader hier!

Lees verder Lees verder

Publieke lancering van het referentiekader in Den Haag

Op woensdag 11 mei 2022 vond de lancering van het ‘Referentiekader privacy en ethiek voor studiedata’ plaats op de campus van Universiteit Leiden in Den Haag.  

Lees verder Lees verder